Nöbetçi öğretmen ile Nöbetçi müdür yardımcısının öğle arası yani günün dinlenme saatinde nöbet tutup tutmayacağına baktığımızda üst hukuki normlar ile çelişse de okul öncesi ile ilköğretim ve ortaöğretim kurumlarının işleyişini düzenleyen yönetmeliklerdeki mevcut hükümlere göre tutulması yönünde bir sonuç ortaya çıkmaktadır. Baştan söylemek isterim ki üst hukuki normlar ile çeliştiğinden ve öğretmenlerin insani ihtiyaçlarının karşılaması adına ve hukuki uyuşmazlıkların önünü geçilmesi ile olası davalarda hak kayıplarının önüne geçilmesi için bahsettiğim yönetmeliklerde acilen yasal düzenlemelerin Milli Eğitim Bakanlığımızca yapılması gerektiğini aynı zamanda düşünüyorum.
Birçok kişi öğlen arası nöbet tutulmayacağını iddia edebilir yada bizzat tutmak da istemeyebilir haklı olarak çünkü öğle arası ve dinlenme vaktinde dinlenmek her insanda olduğu gibi öğretmenin de hakkı. Tabi ki okulun da açık bulunduğu ve içinde öğrenciler bulunduğu sürece de gerekli her türlü tedbirlerin alınması da bir keyfiyet değil ,zorunluluktur.O da ayrı bir konu.İki durumunda gözetilerek okulda hem herhangi bir sorun yaşanmasının önüne geçecek hemde bizzat eğitim-öğretim faaliyetlerinin uygulayıcıları olan öğretmenlerinde insani ihtiyaç ve dinlenmelerini sağlayacak önlemlerin alınması gereklilik arz etmektedir.
Mevcut yönetmeliklere baktığımızda öğretmenlerin öğle arası nöbet tutmasını öngörmektedir.
Nedenini ise şöyle açıklayabiliriz;
Okulöncesi ve İlkokul ile Ortaokuldaki öğretmenlerin nöbet görevini tanımlayan 26 Temmuz 2014 Tarihli ve 29072 Sayılı Resmi Gazete'de Yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinin “Müdür yardımcısı ve öğretmenlerin nöbet görevi” başlığının altındaki 44. Maddesinin 8. fıkrasındaki “Nöbet görevi, ilk ders başlamadan 30 dakika önce başlar, son ders bitiminden 30 dakika sonra sona erer. Ancak bu süre, okulun özelliğine göre öğretmenler kurulu kararıyla 15 dakikadan az olmamak kaydıyla kısaltılabilir.” hüküm ile 7/9/2013 tarihli ve 28758 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinin “Öğretmenlere nöbet görevi verilmesinin esasları” başlıklı 91. Madde 2. fıkrasındaki “Nöbet görevi, ilk dersten 15 dakika önce başlar, son ders bitiminden 15 dakika sonra biter. İkili öğretimin yapıldığı okullarda öğretmenler, tek devrede nöbet tutarlar.” hükümleri nöbet tutan personelin yani öğretmenle müdür yardımcısının nöbetçi olduğu gün hangi zaman diliminde nöbetçi olacağının sınırı belirlenip çizilmiştir.Görüldüğü üzere okul öncesi ile ilköğretim kurumlarında nöbetçi olma zaman dilimini ilk ders başlamadan 30 dakika ve bitiminden 30 dakika sonra olarak belirlenmiş ki bu sürenin 15 dakikaya kadar kısaltılabileceği hükme bağlanmış;ortaöğretim yani liselerde ise direk ilk ders başlamadan 15 dakika önce ve son ders bitiminden sonraki 15 dakika sürelerinin arasında kalan zaman dilimi olarak belirlenmiştir.Dolayısıyla o gün nöbetçi olarak görevlendirilen öğretmenler ile müdür yardımcısı bu belirlenmiş olan iki süre arasında kalan zamanın tamamında nöbet görevini yüklenirler.Bu hali ile okulun öğle arası yani dinlenme vakti de nöbet görevinin başlama ve bitiş sürelerinin arasında kaldığı için nöbetçi öğretmen ve nöbetçi müdür yardımcılarına yüklenmiş olur.Tabi burada öğretmen ve müdür yardımcılarının dinlenmesi ve yemek yiyebilmesi ile insani ihtiyaçlarının giderebilmesi adına öğle arası nöbet tutmanın kapsam ve esasları yine yönetmeliğin ilgili maddesi gereği öğretmenler kurulunda karara bağlanmalıdır.Çünkü Öğretmenler robot değildir onların da insan olduğunu unutmamalıyız.Dolayısıyla her okul bu sorunu kendi içinde kurulda alacağı ve belirleyeceği kararlar ile çözebilmelidirler.Dönüşümlü olarak öğretmenlerin nöbet yerlerinde bulunma,bazı ortak nöbet yerlerinin belirlenmesi ve öğrencilerin gözetiminin sağlanması gibi konular genişletilerek belirlenebilir.Öğretmenler kurulunda gerek normal nöbet kuralları gerekse öğle arası nöbet kapsam ile esasları belirlenip karar alınmaz ise o okuldaki nöbet kurallarının uygulanması bir nevi kadük olur bununda altını koyu şekilde çiziyorum.Birde okul açık bulunduğu sürece öğle arası dahil öğrencilerin ve okulun gerek güvenliği gerek denetimi ile gözetimin sağlanması da olmak zorundadır.Çünkü her ne zaman olursa olsun öğrencinin başına bir şey geldiğinde en başta vicdanımıza hesap veremeyiz.Ha bu yönetmelik ve kanun çelişmesini gidermek ise en başta Milli Eğitim Bakanlığına düşmektedir.Bu çelişki ile çünkü okullarımız nöbet gereksinimlerinin giderilmesinde ne yazıkki boşluk yaşamakta bu da tehlikelere davetiye çıkarmaktadır.
Her ne kadar 657 Sayılı Devlet Memurları kanunun 5. bölümünü oluşturan ve “Çalışma Saatleri, İzinler” başlığı altındaki Çalışma saatlerini belirleyen 99. madde ile Günlük çalışma saatlerinin tespitini belirleyen 100. maddelerindeki günlük dinlenme saatleri ile MEB Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği ile MEB Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinin nöbet görevlerini belirleyen hükümleri ile çelişse de unutulmamalıdır ki okullarımızın iş ve işleyişlerini düzenleyen bu iki yönetmelikteki ilgili nöbet hükümleri hala bulunmakta, hala yürürlükte yani okullardaki işleyişlerin düzenleyicisi konumunda bu iki yönetmelik maddeleri hukuken hala belirleyicidir.Ha burada akıllara gelen soru, üst hukuki norm olan kanuna aykırı ise neden bu şekilde yönetmelikte hala duruyor neden uygulanıyor diyebiliriz.Kaldı ki yönetmelikler normlar hiyerarşisine göre kanunlara uygun olmak zorundadır.Evet yönetmelikler kanunlara uygun olmak zorunda ama yönetmelikte eksik düzenleme olduğu için ne yazıkki kanun ile çelişmekte ama yine altını çizerek belirtiyorum;yönetmelik maddeleri hala yürürlükte ve biz yürürlükte durduğu sürece ona göre hareket etmekle mükellefiz.
Buradaki sorunu çözecek olan merci ise mahkemelerdir. Çünkü yönetmelik ve kanunlar arasındaki hukuki uyuşmazlıklarda karar ve düzeltme merci Türk Milleti adına mahkemelerdir. Ve yine yönetmelik maddelerinin hukuka uygun olmadığından bahisle ancak Danıştay’a dava açılabilir ki oradan çıkan karara göre ilgili maddeler iptal edilir ve idare mahkeme kararına uygun şekilde yasal düzenleme getirebilir.Ama mevcut durumda ilgili hükümlerle ilgili olarak mahkeme kararı bulunmamaktadır ve bu şekli ile de yasal yerini korumaktadır.Bu yüzden bizler de mevcut hükümlere göre nöbetimizi tutmak zorundayız.
Kısacası kanun ile yönetmelik hükümleri çelişse de hala yönetmelik hükümleri durduğu için ve okulların işleyişini ilgili maddeler ile sağlandığını unutmayacak olursak yönetmelikteki nöbet başlama ve bitiş süresi içinde öğle arasının da girmesinden dolayı nöbetçi müdür yardımcısı ile nöbetçi öğretmenler öğle arası nöbet tutar ama öğle arası nöbetin kapsamı ve esasları öğretmenler kurulunda öğretmenlerin hem dinlenmesi hemde yemek yemesine olanak sağlayacak şekilde kararlaştırılmalıdır.Diğer bir yandan da yönetmelik ve kanun çelişkisi ise herhangi bir mahkeme kararı olmadığı sürece devam edeceği için bu çelişkiyi kaldırmak ve hukuka uygun hale getirebilme görevi Milli Eğitim Bakanlığında olduğu için gerekli yasal düzenlemelerin yapılması gerekmektedir.