Milli Eğitim Bakanı İsmet Yılmaz; geçtiğimiz günlerde Milli Eğitim Bakanlığının öğretmen değerlendirmelerinde performanslarını ön planda tutacağını belirtmişti. Öğretmenlerin performans değerlendirmesi sürecinde öğrencilerin ve velilerin öğretmenlere not vereceğini dile getiren Yılmaz, öğretmenlerin kendi aralarında birbirlerine de not vereceğini belirtti. Yılmaz, Hükümetin eğitime verdiği önemi vurgulayarak, öğretmen değerlendirmesinde performans değerlendirme uygulamasının eğitimde verimliliği artıracağını ifade etti.
Söz edilen performans değerlendirme; önceden saptanmış kriterlere göre, kurumun ve personelin iş başarımının ölçülmesi, analiz edilmesi ve geri bildirimlerin sunulması sürecidir. Performans değerlendirmede hedef de; kurumun amaçlarının gerçekleştirilmesinde ve sürekli geliştirilmesinde etkin rol oynayan süreçlerin ve bu süreçlerin belirleyicisi olan çalışanların performans planlaması yapmaları için gerekli geri bildirimlerin, bilimsel ve katılımcı yöntem ve tekniklerle oluşturulması olarak tanımlanmıştır (MEB, Teftiş Kurulu Başkanlığı, 2006).
Öğretmenlerin performanslarının değerlendirilmesine yönelik en kapsamlı araştırma EARGED (2001) tarafından yapılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bazı bulgular aşağıda belirtilmiştir.
• İlköğretim okullarında görev yapan sınıf ve branş öğretmenlerinin performans değerlendirmelerinin okul müdürleri tarafından yapılması araştırmaya katılan grupların yarıdan fazlası tarafından desteklenmiştir.
• İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin performans değerlendirmelerinin dört ay ve daha az bir sürede yapılması gerektiği, öğretmenlerin ve ilköğretim müfettişlerinin yarıya yakını, okul müdürlerinin ve il milli eğitim müdür ve yardımcıları ile ilçe milli eğitim müdürlerinin yarıdan fazlası tarafından benimsenmiştir.
• İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin sicil raporlarının düzenlemesinin okul müdürleri tarafından yapılması gerektiği tüm grupların yarıdan fazlası tarafından kabul görmüştür.
Altun ve Memişoğlu (2008) tarafından; “Performans Değerlendirmesine İlişkin Öğretmen, Yönetici ve Müfettiş Görüşleri” başlıklı araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre, yöneticiler, müfettişler ve öğretmenler aşağıdaki bulgularda hem fikirdirler:
• Mevcut denetim sistemindeki yetersizlikler denetimin yeniden yapılandırılmasını gerekli kılmaktadır.
• Objektif denetim sistemine ihtiyaç vardır. Performans değerlendirme ile bunun sağlanması beklenmektedir.
• Veli ve öğrencinin denetim sistemine katılmasına çoğunlukla öğretmenler olmak üzere yönetici ve müfettişlerde karşı çıkmaktadır.
• Denetimin rehberliğe yönelik olması gerektiği her üç grup tarafından vurgulanmıştır.
• Çoklu veri kaynağına dayalı değerlendirme okulda çatışmalara ve husumete neden olabilecektir.
Sonuç olarak; öğretmenler, müfettişler ve okul yöneticileri, öğrencilerin ve velilerin öğretmenleri ve yöneticileri değerlendirmelerinin okulda olumsuz bir iklim oluşturacağı inancındadırlar. Öğretmenler ve veliler ile öğretmenler ile öğrenciler arasında çatışmaya sebep olma gibi okulda birçok probleme yol açacağı ifade edilmiştir. Öğretmenler çoklu değerlendirme sistemini istemekle birlikte veli ve öğrencinin bu istem içinde olmasını istememektedirler. Yeniden yapılanma bir değişim süreci olduğu için değişime direncin olması ve değişimin doğasından kaynaklı çatışmaların olması normaldir. Ancak, çoklu değerlendirmede paydaşlardan olan veli ve öğrenci katılımının aşamalı yapılması, öncelikle veli ve öğrencilerin değerlendirme konusunda yetiştirilmesi gerekmektedir.
MEB, performans değerlendirme sistemini yerleştirmeye çalışırken, alanda yapılan araştırmaları dikkate alarak hareket etmelidir.
Kaynaklar
Altun ve Memişoğlu (2008) “Performans Değerlendirmesine İlişkin Öğretmen, Yönetici ve Müfettiş Görüşleri” Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Kış 2008, Sayı 53, ss: 7-24
MEB, Teftiş Kurulu Başkanlığı, Van Koç İlköğretim Okulu Denetim ve Performans Değerlendirme Bilgilendirme Toplantısı Sunuları.