1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanununun 43.maddesinde öğretmenlik şu şekilde tanımlanmaktadır; “Öğretmenlik, Devletin eğitim, öğretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine alan özel bir ihtisas mesleğidir. Öğretmenler bu görevlerini Türk Milli Eğitiminin amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak ifa etmekle yükümlüdürler. Öğretmenlik mesleğine hazırlık genel kültür, özel alan eğitimi ve pedagojik formasyon ile sağlanır. Yukarıda belirtilen nitelikleri kazanabilmeleri için, hangi öğretim kademesinde olursa olsun, öğretmen adaylarının yüksek öğrenim görmelerinin sağlanması esastır.”
Sözleşmeli Öğretmen İstihdamına İlişkin Yönetmeliğin 4.maddesi ise sözleşmeli öğretmeni; “Millî Eğitim Bakanlığının boş öğretmen norm kadrosu bulunan örgün ve yaygın eğitim kurumlarında 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4 üncü maddesinin (B) fıkrası kapsamında Kamu Personel Seçme Sınavı sonucuna göre sözlü sınava çağrılıp başarılı olanlar arasından süreli olarak istihdam edilenleri,” ifade eder, diye tanımlamıştır.
Ücretli öğretmenlik ise MEB Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders saatlerine İlişkin Kararın 9.maddesinde tanımlanmıştır; “Yüksek nöğrenimli olmak koşuluyla, resmî görevi bulunmayanlar ile emeklilere okul öncesi, ilköğretim, orta öğretim, özel eğitim ve yaygın eğitim kurumlan ile yabancı uyrukluların eğitim gördüğü geçici eğitim merkezlerinde haftada 30 saate, kadar ek ders görevi verilebilir.”
Bu üç mevzuat belgesine bakıldığında öğretmenliğin kadrolu, sözleşmeli ve ücretli öğretmenlik şeklinde üç statüye ayrıldığı görülmektedir. MEB’in neden böyle bir çeşitlendirmeye gittiği konusunu sorguladığımızda ise karşımıza, kadrolu öğretmenlerin kazanılmış haklarının büyük bir kısmının sözleşmeli ve ücretli öğretmenlerde olmadığı gerçeği çıkar. Bu üç öğretmenlik statüsünü işe giriş, sözleşme, ücret, izinler, sigorta primi, örgütlenme hakkı ve güvence açılarından karşılaştırmak gerekirse;
Kadrolu Öğretmen | Sözleşmeli Öğretmen | Ücretli Öğretmen | |
İşe Giriş | Lisans eğitimi; merkezi sınav veya doğrudan atama. | Lisans eğitimi; merkezi sınav. | Lise ve üstü eğitim; yerel eğitim yöneticisinin inisiyatifi. |
Sözleşme | Sözleşme imzalanmıyor. | Her yıl idare ile sözleşme imzalanıyor. | Eğitim öğretim dönemi için sözleşme imzalanıyor. |
Ücret | Merkezi karar ve toplu görüşmeye göre, kıdem ve eğitim maaşı etkiliyor. | Memur maaşına endeksli. Eğitim maaşın belirlenmesinde etkili, kıdem etkili değil. | Ders ücreti alıyorlar. |
İzinler | Ücretli izin hakkı var. Evlilik, ölüm izin süreleri diğer statüdekilerden fazla. | Ücretli izin hakkı var. Evlilik, ölüm izin süreleri 4A çalışanlarından daha az. | Emeklilik ve sağlık sigortası ödeniyor. Yaz tatili döneminde ödenmiyor. |
Sigorta Primi | Emeklilik ve sağlık sigortası ödeniyor. | Emeklilik ve sağlık sigortası ödeniyor. | Emeklilik ve sağlık sigortası ödeniyor. Yaz tatili döneminde ödenmiyor. |
Örgütlenme hakkı | Memur sendikalarına üye olabiliyor. Daha önce toplu görüşme olan sistem toplu sözleşme sistemine dönüştürüldü. Ama işçilerinki gibi etkin değil. Grev hakkı yok. | Memur sendikalarına üye olabiliyor. Daha önce toplu görüşme olan sistem toplu sözleşme sistemine dönüştürüldü. Ama işçilerinki gibi etkin değil. Grev hakkı yok. | Sendika üyeliği yok. Bireysel olarak idare ile hizmet sözleşmesi imzalıyorr. Grev hakkı yok. |
Güvence | Gelişmiş bir memur güvencesi var. Ömür boyu istihdam söz konusu (çok özel durumlar haricinde). | Memur güvencesi çok fazla gelişmemiş. Her yıl sözleşme imzalamak zorunda. | Güvence yok. İdarenin inisiyatifinde. |
Kaynak: Eğitim Sen
Tabloda görüldüğü gibi kadrolu öğretmenlerin kazanılmış haklarının büyük bir bölümü sözleşmeli ve ücretli öğretmenlerde ya azaltılmış, ya da ortadan kaldırılmıştır. Bu durum geleceğin mimarı olan öğretmenlerin statüsünü ayaklar altına almakta ve genel olarak mutsuz olmalarına yol açmaktadır.
Milli Eğitim Bakanlığının son açıkladığı öğretmen norm kadro açığı 97 bin civarındadır. Bu açığın bir kısmının ücretli öğretmenler tarafından, bir kısmının ise maaş karşılığı ders saatlerini dolduramayan öğretmenler tarafından karşılandığı bilinmektedir. Norm kadro açığı kapatıldığında, ücretli öğretmenlik statüsü de ortadan kalkacaktır.
Sonrasında sıra sözleşmeli öğretmenliğin ortadan kaldırılmasına gelmeli, 24 Kasım Öğretmenler Günü’nün arifesinde olduğumuz bu günlerde, sözleşmeli öğretmenlik uygulamasının ortadan kaldırıldığı, bütün sözleşmeli öğretmenlerin kadroya geçirildiği açıklaması, yapılmalıdır.