Eğitimcilerin, akademisyenlerin veya yetkili ağızların bu güne kadar yani cumhurbaşkanı tarafından sınav sistemini kaldırın diye verdiği talimattan bu yana herkes sorunları konuştu. Panik içerisinde eleştiriler yaptı. Ancak özellikle bir kişi vardı ki ilk günden bu güne kadar bakanlığa ve kamuoyuna birçok alternatif sunarak farkını bir kez daha hissettirdi. Şimdiye kadar sunulan bütün alternatiflerin eğitimci yazar Selçuk Tütak tarafından eylül ayında sunulduğunu tüm kamuoyu biliyor. Biz yine de o tarihlerde sunulan alternatifleri hatırlatalım. Bu vesileyle de kendisine başarılar dileriz.
24 Eylül 2017 tarihli teklif:
1. ALTERNATİF: (sınavsız)
İLGİ ve YETENEKLERİNE GÖRE ÖĞRENCİ YERLEŞTİRME SİSTEMİ
Bu sistem tarafımdan geliştirilmiş olup, milli ve uzun uzun soluklu bir sistemdir.
Sisteme yön verecek öğretmenlerin yetiştirilmesi için üniversitelerle protokol imzalanıp gerekli çalışmalar başlatılmalıdır. Gerekli çalışmaları istenildiği takdirde paylaşacağımızı belirtmiştik.
Daha önce teklif ettiğim ''Tutaks'' projesinin hayata geçirilmesi ve devamında aşağıdaki maddelerin uygulanmasıyla mümkündür.
Herkese anaokulu şart olmalı.
Bu anaokullarında çocukların ilgi ve yetenekleri belirlenmeli. Gelişim süreci hem öğretmenlerce hem de müfettişlerce takip edilmeli.
Üstün zeki öğrenciler BİLSEM'ler tarafından daha özel bir programla yetiştirilmeli.
İlkokullar da aynı şekilde mecburi olup temel beceriler öğrencileri bunaltmadan okuldan soğutmadan kademe kademe verilmeli.
Sınıf öğretmenleri bütün sınıfları okutmamalı.
Daha profesyonel bir aşama olan her öğretmen her yıl bir sınıfı okutmalı.
Yani sınıf öğretmenleri:
*Birinci sınıf öğretmenleri
*İkinci sınıf öğretmenleri
*Üçüncü sınıf öğretmenleri
*Dördüncü sınıf öğretmenleri şeklinde uzmanlaşma yoluna gitmeli.
Sanat dersleri ve meslek dersleri de kademe kademe ilkokulda verilmeli.
Her senenin sonunda öğretmenler raporlarını hazırlamalı.
Müfettişler de ayrıca iletişim halinde olarak rapor sürecini takip etmeli sahaya inip dahil olmalı.
Anaokulu raporları, ilkokul öğretmenlerinin raporları, müfettişlerin raporu hazırlanarak veli ile oturup gelişim süreci velilere anlatılmalı.
Belirli yerlerde ve yeterli sayıda ''Yetenek Belirleme Merkezleri'' kurulmalı. Bununla ilgili ayrıntıyı da istenildiğinde sunabiliriz.
Veli onayı da alındıktan sonra öğrenciler Yetenek Belirleme Merkezlerine yönlendirilmeli.(Tutaks Projesi)
Zeka düzeyi RAM'larca daha profesyonel ve milli testimiz ASİS kullanılarak yapılmalı.
Belirlenen bu ilgi, yeteneklere ve hazırlanan yönlendirme raporlarına göre çocuklar spor, sanat, meslek ve akademik olarak liselere yönlendirilmeli.
Liseler arasında bir seferliğine ve 9. sınıfı bitirdikten sonra belirlenen kriterlere göre geçiş hakkı tanınmalı..
İlgi, yeteneği, zeka alanı, mizacı ve fıtratı birbirinden farklı bütün öğrencilere aynı ve tek tip müfredat uygulamak büyük bir hata olur.
''Osmanlı döneminde her çocuk kendi ilgi alanı ve yeteneğine göre eğitiliyordu. Bütün öğrencilere aynı dersler verilmiyordu. Ve mekteplerin duvarında şöyle yazıyordu: Burada hiçbir balık uçmaya, hiçbir kuş yüzmeye zorlanmaz''.
Herhalde bundan dolayıdır, ilim ve kültür merkezleri Osmanlı sınırlarında can bulmuş.
Yani sonuç olarak bir balığı sudan çıkarıp kanat takarsak uçmaz. Deneyin olmayacak. Yine deneyin yine olmayacak. Benden söylemesi...
2. ALTERNATİF:
TEK TİP SINAV YERİNE SÜREÇTEKİ BÜTÜN YAZILI SINAVLAR BAKANLIK TARAFINDAN YAPILSIN
Özel ve hayati önem taşıyan bir sınav yerine öğretmenlerin her dönem yaptığı iki ya da üç sınavdan birinin sorularını MEB öğretmenlere yollasın. Normal yazılı sınavı gibi sınavlar yapılsın. Hatta bunu öğrenci ve velilere söylemeye bile gerek yok. Normal sıradan birer sınav...
Kimsenin telaşlanmasına gerek de yok.
Birer sınav da branş öğretmenleri yapsın.
Dört senenin sonunda da puan ortalamasına göre öğrenciler okullara tercihlerine göre yerleştirilsin.
Sınav kriteri olacaksa bu yol izlenmeli.
3. ALTERNATİF:
SERBEST SEÇİM
Merkezi olarak bir sınav olmalı ancak bu sınava girmek mecburi olmamalı.
İsteyen öğrenciler sınava girsin. İstemeyen öğrenciler de sınava girmesin.
Sınav stresini yaşamak istemeyen sürece dahil olmasın. Öğrenci ve aileler bu hakka sahip olmalı.
Sınava girmek istemeyen adrese dayalı sisteme göre okul puan ortalamasına göre makul bir okula yerleştirilsin.
Sınava girenler ise aynen Teog süreci gibi tercih yaparak yerleştirilmeli.
4. ALTERNATİF
NOT ORTALAMA BAZLI SINAV İLE YERLEŞTİRME SİSTEMİ
Öğrenciler not ortalamalarına göre ve sportif başarılarına göre sınavlara alınmalı.
Not şişirme ve özel okulların denetimi sıkı takibe alınmalı. Ciddi cezalar belirlenmeli.
Fen Liseleri ve Sosyal Bilimler Lisesi sınavına girmek için not ortalaması 85-100 arası,
Anadolu Liseleri için 70-85 arası,
Meslek Liseleri için 45-70 arası,
İmam Hatip Liseleri için seçim serbest olsun.
Not ortalaması 45'ten düşük olanlar çıraklık eğitim merkezlerinde iş garantisi verilerek eğitime tabi tutulmalı.
Spor ve sanat alanlarında mülakat ile alımlar yapılsın.
5. ALTERNATİF
ADRESE DAYALI SİSTEM
Bu sistemde okullar, donanım ve kalite bakımından eşit seviyeye getirilmeden tercih edilmemelidir.
Eşitlik sağlanmadan tercih edilirse belirli bölgelerde kira fiyatları yüzde 500 artabilir.
Adres değişiklikleri artar. Sosyal huzur bozulabilir.
Yani eşitlik, iyi tabir edilen okulların çıtasını düşürmek şeklinde değil de her okulun çıtasını yükseltmek şeklinde olmalıdır.
Öğrencinin oturduğu bölgeye en yakın olan okul türleri belirlenir.
Not ortalamalarına göre yerleştirme yapılır.
6. ALTERNATİF:
OKULLAR ARASI YATAY VE DİKEY GEÇİŞ SİSTEMİ
İlk dört sene temel becerileri kazandırma dönemi olacak.
5. sınıfta herkes en yakınında bulunan düz ortaokula başlar.
Sene sonunda aldığı notlara ve performanslara bağlı olarak gerekli yönlendirmeler yapılmalı.
Yani 6. sınıftan itibaren fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, meslek liseleri ve sanat liselerinin benzeri gibi orta okullar açılmalı.
Belirlenen kriterleri taşıyanlar bu okullara yönlendirilmeli veya düz ortaokula devam eder.
Her yıl ölçülen performansa göre bir üst veya bir alt kuruma geçişler yapılabileceği gibi yatay olarak da istenilen okula geçiş hakkı tanınmalı.
Gerekli yönlendirmeleri okul, öğretmenler, rehber öğretmenler ve aile beraber yapar.
Bu sistemde okullaşma oranı ve okul sayısı ciddi manada arttırılmalıdır.
7. ALTERNATİF
HER OKUL TÜRÜ KENDİ SINAVINI YAPSIN
Fen ve Sosyal Bilimler Liseleri kendi sınavlarını yapsın. Yani tek sınav ve merkezi.
Anadolu Liseleri (eski tarzda başarı odaklı Anadolu Liseleri tekrar hayat bulsun diğerleri düz lise olsun) kendi sınavını yapsın.
Güzel Sanatlar ve Spor Liseleri kendi sınavını yapsın.
İmam Hatip Liseleri de kendi sınavını yapsın.
Sorulacak sorular da okul türlerinin yapısına göre olsun.
Meslek Liseleri iş garantili kapsamında belediyeler ve sanayicilerin himayesine verilsin.
Sınav stresine katlanmak istemeyen ve bir an önce üretim ve iş odaklı hayata atılmak isteyenler için geçim kapısı olsun.
İsteyen öğrenci bütün okulların sınavlarına katılma hakkına sahip olsun.
Sınav sonuçlarına göre önce 20-25 tercih yapılarak liselere yerleştirme yapılabilir.
8. ALTERNATİF
EN ÇOK TALEP EDİLEN OKULLAR KENDİ SINAVINI YAPSIN
Kontenjan sınırı olup başvurunun çok olduğu, tercih edilen kurumlar kendi sınavını yapabilir.
Ancak bu alternatifte de planlama çok önemli.
Örneğin aynı gün hem Kabataş Erkek Lisesi hem de Kartal İmam Hatip Lisesi sınav yaparsa iki okulu da beğenen ve ikisinde de okuma isteği olan öğrenciler birini tercih etmek durumunda kalacaklardır.
Valilikler sınav organizasyonu yaparak çözüm üretebilir.
Bir diğer sakınca da bu sistemde bir öğrenci bir çok farklı okulun sınavına girerek yoğun strese maruz kalabilir.
Doğu ve Güneydoğuda okuyan öğrencilere de batı yolu kapanacağından bu soruna da çözüm bulunmalıdır.
24 Ekim 2017 tarihli teklif:
TEOG sınavına alternatif sınav sistemi önerileri,
Ülkemizde öğrenci sayısının çok fazla olması ve başarısını halk nezdinde ispatlamış olan okulların azlığı sebebiyle sınavsız bir sistemin ilk aşamada olması biraz zor görünmektedir. Sınavsız bir sistem oluşturulacaksa bütün paydaşların görüşleri doğrultusunda oluşturulmalıdır ki mağduriyetler oluşmasın.
Teklif 1:
Öğretmenlerin yaptığı yazılı sınavlarını MEB yapsın. Organizenin kolay, hızlı ve sorunsuz olabilmesi için eğitim bölgeleri oluşturulabilir. Sınav yapılacak kazanımlar listesi ve sınav tarihleri belirlensin. Yazılı sınav algısı öğrencilerde stres kaynağı olmayacak ve zaten sınavlara girecek olan öğrencileri merkezi sınavın ağırlığından kurtaracaktır.
Teklif 2:
Okullar türlerine göre ilgili bakanlıklara bağlansın. Bakanlıklar kendi ihtiyaç ve isteklerine göre; çatı bakanlık yine MEB olmak koşuluyla kalifiye eleman ve işgücü potansiyelini kendisi oluştursun. Örneğin Mali İşler ile ilgili liseler Maliye Bakanlığına, meslek liseleri organize sanayi ile işbirliği içerisinde olsun, enerji ile ilgili liseler enerji bakanlığına, anaokulları aile ve sosyal politikalar bakanlığına vs. bağlansın. Bu şekilde her bakanlık kendi sorumluluğundaki öğrenci ve okullarla ilgilenerek bazı mesleklerde birikmelerin oluşmasını engellemiş olacaklardır. Ayrıca kaliteli ve sisteme ayak uydurabilecek çıktıların ancak bu şekilde mümkün olabileceği kanısındayız.
Teklif 3:
Okul türlerine göre üç ayrı sınav yapılsın. Proje İmam Hatip Liseleri, Fen Liseleri ve Sosyal bilimler liselerine giriş sınavları aynı anda yapılsın. Meslek liseleri ve diğer liseler sınavı ayrıca yapılsın. Sanat ağırlıklı liseler öğretmenlerin yönlendirme ve teklifiyle mülakatla öğrenci alsın. Okul not ortalamaları da sınavlara girip girememe kriteri olabilir. Örneğin not ortalaması 85'in üstünde olanlar Fen Lisesi ve proje İHL sınavlarına katılma hakkı elde etsin. Not ortalamaları 85'in altında olanlar diğer okulların sınavlarına girme hakkı elde etsin. Sınav stresine girmek istemeyen öğrenciler ise adrese dayalı bir şekilde okullara müracaat ve mülakat ile alınsın.