Eğitim yönetimi disiplininin hem teorik, hem de pratik olarak, en önemli kaynağının ‘İşletme yönetimi’ alanı olduğu bütün eğitim yönetimi otoritelerince kabul edilen bir gerçekliktir.

Bu bağlamda ‘Liderlik’ ile ilgili olarak, geçmişten günümüze sayısız makale ve kitap yayınlanmıştır. Bunlardan biri de John C. Maxwell tarafından yayınlanan ve yazarın, otuz yıllık hem akademik, hem de liderlik deneyimlerini içeren ‘Liderlik Yasaları’ adlı kitaptır.[i]

Maxwell, kitapta; ‘Reddedilemez 21 liderlik yasası’ndan söz eder. Bu yasaların tümü, sayısız deneyim ve örneği barındırmasının yanında, neredeyse olumlu-olumsuz bütün deneyimlerin filtrelenmiş halini oluşturur. Söz konusu yasalar özetle şu şekildedir;

-Geniş ufuk yasası; Liderlik yeteneği, bir kişinin etkinlik düzeyini belirler. Lider, çalışma alanında geniş bir perspektife sahip olmasının yanında, ileride olabilecek gelişmeleri de görebilecek kabiliyette olmalıdır.

-Etkileme yasası; Liderliğin ölçütü, çalışanları etkileyebilmektir. Ancak ölçüsünü kaçırmadan. Çalışanları, örgütün amaçları doğrultusunda ve onların en üst kapasitelerini harekete geçirecek şekilde motive etmek ve etkilemektir.

-Süreç yasası; Liderlik bir günde ortaya çıkan bir durum değil, bir sürecin sonunda oluşan bir süreç durumdur. Kimi zaman başarılı liderlerin geçmişine bakmadan değerlendirme yapılır, ancak bu yanıltıcıdır. İncelendiğinde, liderin bir çok zorlu engeli aşarak bulunduğu aşamaya geldiği görülecektir.

-Denizcilik yasası; Herkes bir dümeni kullanabilir ancak bir seyir haritası çıkarmak bir lider gerektirir. Liderler, geniş ufuğa ve analiz yeteneğine sahip kişilerdir.

-E.F.Hutton yasası; Gerçek lider konuştuğu zaman, insanlar dinler. Başarılı bir finans şirketi olan E.F. Hutton, ortaya koyduğu finansal öneriler ile kendini finans piyasasında kabul ettirmiş bir şirkettir. Lider de, tıpkı bu şirket gibi söylediği sözü dinleten bir karakterde olmalıdır.

-Sağlam zemin yasası; Güven, liderliğin temelidir. Etkili bir lider hem çalışanlara güvenmeli, hem de kendi güvenilecek bir kişi olmalıdır.

-Saygı yasası; İnsanlar doğal olarak kendilerinden güçlü insanları izlerler. Etkili liderler de bu anlamda kendi saygınlıklarını kendileri yaratmalıdır.

-Sezgi yasası; Liderlerin her şeyi bir liderlik sezgisiyle değerlendirmesi ve önsezilerinin güçlü olması gereklidir.

-Çekim gücü yasası; Başarılı liderler, kendine benzeyen, kendi kültürel değerlerine yakın insanları kendilerine çeker. Bu şekilde, bir takım ruhu oluşturarak hareket edilebilir.

-Bağlantı yasası; Liderler, kendilerinden yardım istenmeden gönül kazanırlar.

-İç çember yasası; Bir liderin potansiyeli, kendisine en yakın olanlar tarafından belirlenir. ‘Arkadaşını söyle, sana kim olduğunu söyleyeyim’ atasözünde olduğu gibi.

-Yetki verme yasası; Kendi yetenek ve potansiyelinin farkında olan liderler, çalışanlara olabildiğince yetki verir.

-Yeniden üretim yasası; Bir lider yetiştirmek, bir lider gerektirir. Yeni liderlerin yetişmesi için etkili liderlerin öncülüğünde bir deneyim programı yaşanması gerekir.

-Ortaklık yasası; İnsanlar , liderlerle ortak olur, ardından başarı ve vizyon gelir.

-Zafer yasası; Liderler, ekibin başarılı olacağı ve kazanacağı bir yolu mutlaka bulur.

-Büyük an yasası; Karar anı, bir liderin en iyi arkadaşıdır. Doğru zamanda doğru karar vermek etkili liderlerin en önemli özelliğidir.

-Öncelikler yasası; Liderler, yapılacak faaliyetleri öncelik sırasına koyar. Başarı için yapılması zorunlu olmayan faaliyetleri ayıklar.

-Özveri yasası; Bir lider çoğu zaman öne çıkmadan özverili çalışmalar yürütür.

-Zamanlama yasası; Liderler, bir konuda ne yaptığını, ne yöne gittiğini ve ne zaman yapacağını çok doğru bir şekilde tespit eder.

-Büyük gelişim yasası; Bir konuda gelişimi sayısal olarak arttırmak için çalışanları yönetmek, gelişimi katlamak ve niteliği arttırmak için liderleri yönetmek gerekir.

-Miras yasası; Bir liderin varlığını sürdüren şey, ardından gelenleri yetiştirmesi ve yokluğunda kurduğu sistemin devam ettirilmesidir.

Liderlik yasalarını bu şekilde özetledikten sonra etkili liderlerin özelliklerine bakabiliriz. [ii] Etkili liderler;

-Güdü anlamında, hedefleri takip etmek için iç motivasyona sahiptir.

-Dürüstlük anlamında, sözleri, eylemlere dönüştürecek iradeye sahiptir.

-Liderlik motivasyonu anlamında, paylaşılan amaçlara ulaşmak için çalışanlar üzerinde etkisini kullanır.

-Özgüven anlamında, kendi liderlik becerilerine inancı tamdır.

-Zekâ anlamında, büyük miktardaki veriyi birleştirip, yorumlayacak bilişsel yeteneğe sahiptir.

-Mesleki bilgi anlamında, örgüt, alan ve teknik anlamda açık ve net bilgiye sahiptir.

-Duygusal olgunluk anlamında, duygularını kontrol edebilme ve eleştirileri kabul edebilme yeteneğine sahiptir.

-Esneklik anlamında da, kurgudaki değişikliklere uygun tepki verebilme yeteneğine sahiptir.

Okul müdürlüğü ve okul müdür yardımcılığı görevlendirmeleri için hem yazılı sınav, hem de yeniden görevlendirme sürecinin başladığı  bu günlerde, eğitim liderliğinin ne kadar önemli olduğunun altının bir kez daha çizilmesi anlamında bu tespitlerin, karar vericiler tarafından, okul yöneticilerinin görevlendirilmesi sürecinde dikkate alınması, eğitim sistemimize dâhil olan okulların sağlıklılığı ve etkililiğini olumlu anlamda etkileyecektir.